Pambuyo pa chilimwe cha 2021 chotentha kwambiri, kumpoto kwa dziko lapansi kunayambitsa nyengo yozizira kwambiri, ndipo kwachita chipale chofewa kwambiri, ngakhale m'chipululu cha Sahara, chimodzi mwa malo otentha kwambiri padziko lapansi.Kumbali ina, kum’mwera kwa dziko lapansi kwachititsa kutentha kotentha kwambiri, ndipo kutentha kumafika pa 50°C kumadzulo kwa Australia, ndi madzi oundana aakulu ku Antarctica asungunuka.Ndiye n’chiyani chinachitikira dziko lapansi?N’chifukwa chiyani asayansi amanena kuti kutha kwachisanu ndi chimodzi kungabwere?
Monga chipululu chachikulu kwambiri padziko lapansi, nyengo ya chipululu cha Sahara ndi yowuma komanso yotentha kwambiri.Theka la derali limalandira mvula yosakwana 25mm pachaka, pomwe madera ena samapeza mvula kwa zaka zingapo.Kutentha kwapakati pachaka m'derali ndi kokwera kwambiri mpaka 30 ℃, ndipo pafupifupi kutentha kwa chilimwe kumatha kupitirira 40 ℃ kwa miyezi ingapo yotsatizana, ndipo kutentha kwapamwamba kwambiri komwe kunalembedwa kumafika mpaka 58 ℃.
Koma m’dera lotentha kwambiri ndi louma chonchi, sipanakhalepo chipale chofewa m’nyengo yozizira.Tauni yaing’ono ya Ain Sefra, yomwe ili kumpoto kwa chipululu cha Sahara, kunagwa chipale chofewa mu January chaka chino.Chipale chofewa chinaphimba chipululu chagolide.Mitundu iwiriyi inali yosakanikirana, ndipo zochitikazo zinali zachilendo kwambiri.
Chipale chofewa chikagwa, kutentha m’tauniyo kunatsika kufika pa -2°C, kuzizirirako pang’ono kuposa mmene kutentha kumakhalira m’nyengo yachisanu yam’mbuyomo.Tawuniyi idachita chipale chofewa kanayi m'zaka 42 izi zisanachitike, koyambilira mu 1979 komanso atatu omaliza m'zaka zisanu ndi chimodzi zapitazi.
Chipale chofewa m'chipululu chimakhala chosowa kwambiri, ngakhale kuti chipululu chimakhala chozizira kwambiri m'nyengo yozizira ndipo kutentha kumatha kutsika pansi pa ziro, koma chipululu chimakhala chouma kwambiri, nthawi zambiri mumakhala madzi osakwanira mumlengalenga, komanso mvula imakhala yochepa kwambiri. chisanu.Chipale chofewa m’chipululu cha Sahara chimakumbutsa anthu za kusintha kwa nyengo padziko lonse.
Katswiri wina wa zanyengo wa ku Russia, dzina lake Roman Vilfan, ananena kuti kunagwa chipale chofewa m’chipululu cha Sahara, mafunde ozizira ku North America, nyengo yofunda kwambiri ku Russia ndi ku Ulaya, ndiponso mvula yamphamvu imene inachititsa kuti kusefukira kwa madzi ku Western Europe.Kuchitika kwa nyengo yachilendoyi kukuchulukirachulukira, ndipo chifukwa chake ndikusintha kwanyengo komwe kumachitika chifukwa cha kutentha kwa dziko.
Kum'mwera kwa dziko lapansi tsopano, zotsatira za kutentha kwa dziko zikhoza kuwoneka mwachindunji.Ngakhale kuti kumpoto kwa dziko lapansi kunkayang’anizana ndi funde lozizira, kum’mwera kwa dziko lapansi kunayang’anizana ndi funde la kutentha, ndi kutentha kupitirira 40°C m’madera ambiri a South America.Tawuni ya Onslow ku Western Australia inalemba kutentha kwakukulu kwa 50.7 ℃, kuswa mbiri ya kutentha kwambiri kumwera kwa dziko lapansi.
Kutentha kwakukulu kwambiri kum'mwera kwa dziko lapansi kumakhudzana ndi kutentha kwa dome.M’chilimwe chotentha, chowuma komanso chopanda mphepo, mpweya wofunda wotuluka pansi sungathe kufalikira, koma umakanikizidwa pansi ndi kupanikizika kwakukulu kwa mlengalenga wa dziko lapansi, zomwe zimapangitsa kuti mpweya ukhale wotentha kwambiri.Kutentha kwakukulu ku North America mu 2021 kumabweranso chifukwa cha kutentha kwa dome.
Kum'mwera kwenikweni kwa dziko lapansi, zinthu sizili bwino.Mu 2017, chimphona chachikulu chotchedwa A-68 chinachoka pa alumali oundana a Larsen-C ku Antarctica.Dera lake limatha kufika ma kilomita 5,800, lomwe lili pafupi ndi dera la Shanghai.
Madzi oundanawo atasweka, akhala akusefukira ku Southern Ocean.Inayenda mtunda wa makilomita 4,000 m’chaka chimodzi ndi theka.Panthawi imeneyi, madzi oundana anapitiriza kusungunuka, kutulutsa madzi abwino okwana matani 152 biliyoni, omwe ndi ofanana ndi mphamvu zosungirako za West Lakes 10,600.
Chifukwa cha kutentha kwa dziko, kusungunuka kwa mapiri a kumpoto ndi kum'mwera, omwe atsekeredwa m'madzi ambiri abwino, kukuwonjezereka, zomwe zimapangitsa kuti madzi a m'nyanja apitirize kukwera.Osati zokhazo, komanso kutentha kwa madzi a m'nyanja kumapangitsanso kuwonjezereka kwa matenthedwe, kupangitsa nyanjayi kukhala yaikulu.Asayansi akuyerekeza kuti madzi a m’nyanja padziko lonse tsopano akutalika masentimita 16 mpaka 21 kuposa mmene analili zaka 100 zapitazo, ndipo panopa akukwera pamlingo wa mamilimita 3.6 pachaka.Pamene madzi a m’nyanja akupitirizabe kukwera, apitirizabe kuwononga zisumbu ndi madera otsika a m’mphepete mwa nyanja, kuopseza moyo wa anthu kumeneko.
Zochita za anthu sizimangolowa mwachindunji kapenanso kuwononga malo okhala nyama ndi zomera m'chilengedwe, komanso zimatulutsa mpweya wochuluka wa carbon dioxide, methane ndi mpweya wina wowonjezera kutentha kwa dziko, zomwe zimapangitsa kutentha kwa dziko lonse, zomwe zimapangitsa kusintha kwa nyengo ndi nyengo yoopsa kwambiri. kuti zichitike.
Akuti pali mitundu pafupifupi 10 miliyoni yomwe ikukhala padziko lapansi pano.Koma m’zaka mazana angapo zapitazi, mitundu yochuluka yokwana 200,000 yatha.Kafukufuku akusonyeza kuti kuchuluka kwa zamoyo zimene zikutha padziko lapansi pano n’kothamanga kwambiri kuposa mmene anthu ambiri anawonongera m’mbiri ya dziko lapansi, ndipo asayansi akukhulupirira kuti kutha kwa nambala 6 n’kumene kunabwera.
M’zaka mazana a mamiliyoni apitawa padziko lapansi, mitundu yambirimbiri ya zamoyo zakutheratu, zazikulu ndi zazing’ono, zachitika, kuphatikizapo zochitika zisanu zowopsa kwambiri za kutha, kuchititsa zamoyo zambiri kutha padziko lapansi.Zomwe zimayambitsa kutha kwa zamoyo zam'mbuyomu zonse zidachokera ku chilengedwe, ndipo chachisanu ndi chimodzi chimakhulupirira kuti ndicho chomwe chinayambitsa anthu.Anthu ayenera kuchitapo kanthu ngati sitikufuna kutha monga momwe 99% ya zamoyo zapadziko lapansi zidachitira.
Nthawi yotumiza: Apr-12-2022